پیام دبیر کنگره
انرژی یکی از مهمترین پیشرانه های توسعه اقتصادی است. در عرصه مناسبات و رقابت های جهانی، استفاده هوشمندانه از منابع انرژی ابزار قدرت و یکی از عوامل مهم ایجاد امنیت و پایداری اقتصادی محسوب میشود. تا پیش از این کشورهای دارای منابع سوختی فسیلی نقش تعیین کننده ای در اقتصاد جهانی داشتند و البته هنوز هم با وجود افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر در سبد انرژی جهان، فاصله زیادی تا جایگزینی کامل سوخت‌های فسیلی باقی است.
در سال های اخیر تمرکز بر معاهدات محیط زیستی و کاهش آلایندگی کربن و توسعه انرژی های تجدیدپذیر دورنمای رسیدن هرچه سریعتر به اوج مصرف نفت در طول تاریخ بشر را رهنمون کرده بود. موضوعی که برای کشورهایی همچون ما باید جدی تلقی شود. در صورتی که با جذب سرمایهگذاری خارجی و داخلی و بهره گیری از فناوریهای روز دنیا نتوانیم منابع نفت و گاز خود را به سرعت توسعه دهیم، روزی خواهد رسید که بسیاری از ذخایر ما بی استفاده در دل زمین باقی بماند و محدودیتهای جدی بر تولید نفت خام تعیین شود. باید توجه داشت که هر توسعه میدان از زمان تصمیم و دسترسی به بازار شرکت های نفتی، حداقل ۳ تا ۴ سال زمان خواهد برد و اگر فردا هم این روند را آغاز کنیم، زودتر از ۲۰۲۷ به افزایش تولید جدی نخواهیم رسید. این زنگ خطر زمانی جدی تر است که پیک نفتی برای ۲۰۳۵ هم پیش بینی شده است.
تراز تولید و مصرف گاز و برق و بنزین در کشور پس از چند سال مثبت بودن، رو به منفی های بزرگ نهاده است. از منظر امنیت و اقتصاد این مسائل تهدیدهای بزرگی را متوجه کشور می کند. شدت مصرف انرژی در کشور بسیار بالاست. مصرف کننده با توجه به جمیع شرایط اقتصادی که برایش ایجاد کرده اند، تقصیر زیادی به گردن ندارد. سیاستگذار برای عبور از این مخمصه باید تصمیم های سخت بگیرد که برای آنها نیز نیاز به همراهی مردم دارد که این نیز به نوبه خود شکل دیگری از مساله است.
بحران اوکراین، برای حامل های انرژیهای کربن پایه خبر خوبی بود، زغال سنگ مجدد به روزهای طلایی خود بازگشت، نفت و گاز در لبه بحران عرضه و تقاضا قرار گرفتند. از طرف دیگر عدم توسعه کافی انرژی های تجدیدپذیر برای کشورهای اروپایی بیشتر هویدا شد. در پی این تحولات، دولت‌ها نیازمند مشارکت بیشتر مردم خواهند بود و بیشتر بر کربن‌زدایی از انرژی تمرکز می‌کنند که این امر خود منجر به این میشود که انگیزه مالی افزایش یافته و موانع قانونی و مقرراتی را که در زمینه مالکیت انرژیهای تجدیدپذیر برای خانوار و جامعه وجود دارد، کاهش پیدا کند. در اروپا مصوب شده است که از سال ۲۰۳۵ خودروی با سوخت فسیلی تولید نخواهد شد. اینها تماماً نوید دنیایی متفاوت در عرصه انرژی در پیش رو را خواهد داد. بحران اوکراین موجب ترسیم نقشه جدیدی از تبادل انرژی در دنیا شده و خواهد شد. این نقشه اثرات اقتصادی عظیم ماندگاری با خود به همراه خواهد داشت. متاسفانه کشور ما با توجه به محدودیت های موجود، در این نقشه جدید حضور چندانی ندارد.
با قطع صادرات گاز روسیه به اروپا، بازار LNG به شدت دچار تلاطمهای خاص زمستان امسال شد، مسیر محموله های خاورمیانه و آمریکا کمی از آسیای شرقی به اروپا تغییر کرد و در طی سال های آینده این بازار همچنان داغ باقی خواهد ماند.
در مجموع این اتفاقات و اثرات تزریق های مالی ناشی از دوران کرونا، دنیا با تورمهای کم سابقهای روبرو شد که عکس العمل شدید بانکهای مرکزی مهم دنیا با خود به همراه آورد. در پی افزایش شدید نرخ های بهره جهانی، نسیم رکود رو به وزیدن گذاشت. تنظیم خروج هرچه سریعتر از این رکود و تورم دستور کار اصلی دولت های غربی خواهد بود.
انرژی های جدیدی مانند هیدروژن به بازار آمدهاند، ذخیره سازی انرژی خورشیدی با تبدیل آن به هیدروژن افق های جدیدی در کشورهای پیشرفته گشوده است. تمامی اینها روز به روز نیاز به فناوری های پیشرفته و لزوم ارتباط با مراکز تولید آن را بیشتر می کند. الکتریکی شدن گسترده حمل‌و‌نقل و گرمایش، حرکت به سوی هوشمند شدن شبکه‌های مختلف در مصرف انرژی و افزایش گسترده نیاز به ذخیره‌سازی انرژی، فرصت‌های بسیار خوبی در این دهه برای کمپانی‌های جدیدی که به بخش انرژی وارد شده‌اند، فراهم می‌کند. همانطور که انتظار می‌رود، با گسترش استارت‌آپ‌ها در حوزه انرژیهای نوین این امر تشدید نیز میشود.
نوآوری و حضور شرکت های واقعی دانش بنیان در صنعت نفت در کشور هنوز در مراحل آغازین خود است که توسعه پارک علم و فناوری صنعت نفت، صندوق پژوهش و نوآوری و دیگر عناصر اصلی این عرصه هر کدام می تواند به سرعت گرفتن این امر کمک کند.
روابط قدرت در منطقه خلیج فارس بر مبنای تغییر نیاز دنیای غرب و به ویژه آمریکا به تولیدات این منطقه به سرعت در حال تغییر است. آمریکا به صورت مطلق به صادرکننده هیدروکربور تبدیل شده است. افزایش تولید عراق روزافزون است، رژیم اشغالگر قدس و ترکیه به منابع گازی دست پیدا کرده اند. ترکمنستان مبادلات گازی توسعه یافته ای با چین پیدا کرده است. آذربایجان تلاش بر نقش آفرینی در مسیرهای جدید فروش و ترانزیت گاز دارد. هند از فرصت نفت ارزان روسیه نهایت بهره را می برد، چین نقشه جدیدی برای روابط تجاری خود در منطقه خلیح فارس تعیین کرده است.
یکی از حوزه‌هایی که بخش خصوصی می‌تواند نقش ویژه‌ای در آن داشته باشد، حوزه مدیریت و بهینهسازی مصرف انرژی است. در این حوزه میتوانند از طریق اتکا به رویکردهای جدیدِ دانش بنیانِ قابلِ پیاده سازی در بخشهای صنعتیِ مستقر و نیز انرژی های تجدید پذیرِ در حال توسعه، موفق عمل کنند.
باشگاه نفت و نیرو بهعنوان یک انجمن غیردولتی تلاش کرده است تا از طریق ایجاد بسترهای مناسب برای تبادل آرای نخبگان، مدیران و دستاندرکاران حوزههای نفت و نیرو شرایط موجود در کشور را بر اساس منابع و محدودیت ها آسیب شناسی کرده و با جمع آوری و جمع بندی دیدگاه ها و نظرات مختلف، سهم اندکی در بهینه سازی شرایط حاکم بر عرصه انرژی داشته باشد. دغدغه های فوق تنها گوشه ای از دنیای پرتلاطم بخش انرژی است که درهم تنیدگی زیادی با حوزه سیاسی و امنیتی دارد. لذا مرور این رویدادها، ارائه تحلیل های کارآمد و واقعی، تبیین جایگاه کشور ما در این میان، ارائه جمع بندی از تهدیدها و فرصتها و پیشنهادها به نهادهای سیاست گذار از اهداف اصلی است که باشگاه نفت و نیرو در برگزاری کنگره سالانه خود دنبال می کند.
کنگره راهبردی نفت و نیرو، رویدادی است که هشت سال متوالی توسط این انجمن و با مشارکت انجمن ها، شرکت ها و سازمان های مختلف دولتی و خصوصی برای تحقق این مهم برگزار گردیده است. در سال جاری تلاش شده است که با پرچم داری بخش خصوصی، شفافیت و صراحت حداکثری در بیان مسائل و پرداختن به مباحث کلان و راهبردی از نگاه بخش های نفت و نیرو و توجه به تاثیرات تعاملات بین المللی بر هر محور کنگره به موضوعات اولویت دار پرداخته شود.
امید است که در این دوره نیز با توجه به کاهش محدودیتهای ناشی از همه گیری ویروس کرونا، شاهد حضور حداکثری کلیه دستاندرکاران و تصمیم سازان حوزه های نفت و نیرو باشد و نتایج حاصل از این هماندیشی گامی رو به جلو در مسیر توسعه پایدار صنعت انرژی محسوب گردد.
محمد ایروانی
دبیر کنگره
