در سال گذشته عنوان کردیم که تحولات ساختاری اخیر در بازارهای بین المللی، ناشی از تولید نفت و گاز از ساختارهای غیرمتعارف به ویژه شیل، رفتارهای تجاری ناسازگار با قوانین و رویه های بین المللی و توسعه شتابان انرژی های تجدیدپذیر و وسایل و تجهیزات مصرف کننده آنها، تهدیدات جدی را متوجه بازارهای سنتی و سازمان هایی چون اپک نموده است. دور از انتظار نخواهد بود که طی سال های آینده رقابت های درون اپک نیز تشدید شود و داشتن ظرفیت مازاد تولید اهمیتی حیاتی برای اعضای اصلی آن از جمله ایران پیدا کند و موضوع تولید زودتر یا دیرتر از منابع نفت و گاز اهمیت ویژه ای کسب نماید.
لازم است توجه داشته باشیم که کاهش شدید تولید و فروش نفت ایران، تبعات سیاسی مثل کاهش قدرت چانه زنی در روابط بین الملل، کاهش قدرت نظردهی در تعیین قیمت و سقف تولیدات اپک، و تورم و تکانه های شدید در اقتصاد داخلی را در پی داشته و خواهد داشت. باز پس گرفتن بازار از دست رفته، بازگرداندن پول فروش تولیدات قبلی، احیای قدرت تولید، کسب فناوری های جدید و … هر یک چالشی فراروی متخصصان و دست اندرکاران نفت و نیروی کشور است که بررسی دقیق روش ها و پیامدها را می طلبد.
بر همین اساس چشم انداز سرمایه گذاری، تولید، مصرف و بازار نفت و نیروی ایران، محور یا تم اصلی ششمین دوره کنگره نفت و نیرو انتخاب شده است. در سال های گذشته و مشخصا دو سال گذشته، با تشدید تحریم ها و خروج یکجانبه آمریکا از برجام و اخیرا نیز همه گیری ویروس کرونا، در حوزه های نفت و نیرو با شرایط تازهای مواجه هستیم که بعضا می تواند اولویت های تصمیم گیری را تغییر دهد. به عنوان مثال تمرکز بر موضوع مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی از جمله مواردی است که حتی در شرایط تحریم می تواند به صادرات بیشتر گاز و فراورده های نفتی کمک نموده و نیاز به سرمایه گذاری در توسعه را کاهش دهد.
افزایش تولید تا هشت میلیون بشکه در روز یکی از موضوعات جالب توجهی بود که سال گذشته برای نخستین بار در کنگره نفت و نیرو مطرح شد تا در وهله نخست به عنوان یک چالش، نظرات موافق و مخالف را نسبت به ضرورت موضوع جلب نماید. همین موضوع بلافاصله موج جدیدی از مباحثات و اقدامات را در صنعت نفت به راه انداخت و در جمع های مختلف و نشست های مدیریتی و کارشناسی مورد مداقه و بررسی قرارگرفته و حتی به اخذ تصمیماتی نیز منجر شد.
در همین حال همه گیری ویروس کرونا در ایران نیز همانند تمام کشورهای جهان شرایط خاص و تازهای را ایجاد کرده و نه تنها بحث های جدی در مورد اثرات تحریم بر اقتصاد کشورها و سلامت مردم (از جهت تامین دارو و اقلام ضروری مثل ونتیلاتور، ماسک، واکسن و ملزومات مورد نیاز کادر درمان)، به راه انداخت؛ بلکه بر نحوه برگزاری بسیاری از رویدادها نیز اثرگذار بوده است. این شرایط و نیز استمرار تحولات ساختاری و تحریم ها، دست اندرکاران کنگره را بر آن داشت تا در دوره ششم، با حساسیت بیشتری به طرح محورهای تازه و تدوین موضوع نشست ها بپردازند.
بنابراین علاوه بر ایجاد تغییراتی در نحوه برگزاری کنگره نفت و نیرو که به صورت نیمه حضوری و آنلاین خواهد بود، در انتخاب موضوع نشست ها نیز دقت شده تا حداقل یک نشست به آینده بازارهای صادراتی نفت، فرآورده و پتروشیمی و یک نشست هم به نقش همکاری های بین المللی در دوران پساکرونا اختصاص یابد. امیدوارم نتایج حاصل از این گفتگوها، راه های جدید و موثری را فراروی بخش انرژی کشور که در یکی از خطیرترین برهه های زمانی خود واقع شده است، قرار دهد.
سید مهدی میرمعزی
رییس شورای سیاستگذاری